Wie zijn data brokers en hoe beïnvloeden ze jouw privacy?

Heb je je ooit afgevraagd hoe je al die spam-e-mails krijgt van bedrijven waar je nog nooit van hebt gehoord? Of hoe je zoveel advertenties lijkt te krijgen die speciaal op jou zijn afgestemd? Het is bijna alsof elke keer dat je online gaat, je telefoon met je gesprekken meeluistert, je surfgedrag en elke zoekopdracht die je in Google typt in de gaten houdt, en dan direct advertenties begint te tonen.

Nou, de technologie is nog niet zover, misschien over een paar jaar. Maar je zit op het juiste spoor. Want alles online is uit op jouw persoonlijke informatie. En een van de belangrijkste rollen die worden gespeeld in die advertenties die je krijgt, wordt gespeeld door wat bekend staat als data brokers (gegevensmakelaars in het Nederlands, maar we gebruiken de internationale term in de rest van dit artikel).

Wie zijn deze louche mensen? Verstoppen ze zich in de struiken en gluren ze door je raam om te zien waar je online naar op zoek bent in een webshop? Besmetten ze je apparaten met malware om je te bespioneren? We gaan de mythe van realiteit scheiden en je alles te vertellen over wie data brokers zijn, wat ze doen en hoe ze mogelijk je privacy schenden.

Dus wie zijn die data brokers nou precies?

Je zou denken dat mensen die inzicht hebben in zoveel van je online gewoonten en activiteiten enigszins schimmige personen zijn die eruitzien als spionnen in oude stripboeken. Maar eigenlijk zijn data brokers grote bedrijven waarvan de werknemers in luxe auto’s rijden. Ze hoeven eigenlijk niets louche te doen, want ze kunnen eenvoudig alles te weten komen over jou via het internet.

Maar laten we even teruggaan naar het begin, de definitie van de term data broker.

Data brokers zijn bedrijven die gespecialiseerd zijn in het verzamelen, aggregeren, analyseren en verkopen van persoonlijke informatie over individuen. Deze entiteiten opereren grotendeels op de achtergrond van de digitale economie en verzamelen enorme hoeveelheden gegevens uit verschillende bronnen, zowel online als offline.

Maar hoe meer de digitale wereld zich ontwikkelt en hoe meer al onze dagelijkse activiteiten online plaatsvinden, hoe gemakkelijker en inzichtelijker het werk van een data broker wordt.

In feite doen data brokers wat elk bedrijf wil, maar niet elk bedrijf kan doen. Ze creëren uitgebreide profielen en gebruikersgroepen en verkopen en verhuren die profielen vervolgens aan verschillende andere bedrijven. Dit doen ze omdat ze zo marketingcampagnes kunnen opzetten, dingen aan je kunnen verkopen, je deel te kunnen laten nemen aan verschillende activiteiten en zelfs invloed op je kunnen uitoefenen.

Hoe werken gegevensmakelaars?

OK, nu weet je dat deze mensen en deze bedrijven niet alleen fictie zijn, maar echt bestaan. Maar hoe werken ze en hoe verzamelen en verkopen ze precies de gegevens over jou?

Grappig dat je dat vraagt. Hier volgt een gedetailleerd plan van hoe gegevensmakelaars aan jouw gegevens komen en er geld mee verdienen:

1. Gegevensverzameling

Het begint allemaal met het verzamelen van gegevens over de gebruikers. En deze komen uit verschillende bronnen.

• Online bronnen: Data brokers verzamelen gegevens uit verschillende online activiteiten. Het gaat dan om browsegeschiedenissen, online aankopen, zoekopdrachten en interacties op sociale media.
• Offline bronnen: Ze verzamelen ook informatie uit offline bronnen zoals openbare registers (geboorteaktes, huwelijksvergunningen), overheidsdocumenten en publiekelijk beschikbare gegevens.
• Bronnen van derden: Data brokers kopen of ruilen vaak gegevens met andere bedrijven. Zo kunnen ze bijvoorbeeld gegevens kopen van een winkelwebsite of een lijst met abonnees op een tijdschrift.

2. Gegevensaggregatie

Nadat er grote hoeveelheden gegevens zijn verzameld, moeten de bedrijven die zich hierin specialiseren deze structureren. De volgende stap is gegevensaggregatie.

• Gegevens combineren: De verzamelde gegevens worden samengevoegd om uitgebreide profielen te creëren. Het samenvoegen van online en offline gegevens zorgt voor een gedetailleerd beeld van iemands gewoonten, voorkeuren en gedragingen.
• Profielen maken: Deze profielen bevatten demografische informatie (leeftijd, geslacht, inkomen), levensstijlkeuzes (koopgewoonten, hobby’s), online gedrag (bezochte websites, geklikte advertenties), en meer.

3. Data-analyse

Nu al die gegevens gestructureerd en gesorteerd zijn, gaan data-brokers over tot de analyse van wat ze hebben verzameld, om de gebruikersgegevens beter te verkopen aan de hoogste bieder. Dit is een geavanceerde stap, die momenteel ook gebruikmaakt van baanbrekende AI-technologie om een beter begrip van het gebruikersgedrag te bieden. Deze stap omvat:

• Inzichten en patronen: Data-brokers analyseren de geaggregeerde gegevens om patronen, voorkeuren en trends te identificeren. Deze analyse helpt bij het verdelen van de bevolking in verschillende doelgroepen op basis van verschillende criteria.
• Voorspellende modellering: Geavanceerde algoritmen en voorspellende modellen worden gebruikt om aannames te doen over het toekomstige gedrag, de interesses en de besluitvormingspatronen van mensen.

4. Gegevens verkopen

En nu gaat al dat harde werk lonen, want nu alle gegevens zijn verzameld, gesorteerd en geanalyseerd, kunnen data-brokers het efficiënt verkopen.

• Aan marketeers en adverteerders: De meest voorkomende kopers van deze gegevens zijn marketeers en adverteerders die het gebruiken om specifieke doelgroepen te targeten met gepersonaliseerde advertenties.
• Aan andere klanten: Andere klanten kunnen financiële instellingen zijn voor kredietrisicobeoordeling, werkgevers voor achtergrondcontroles, of zelfs politieke groepen voor campagnetargeting.

Hoe wordt de data gebruikt die data brokers leveren?

Zoals we al vaak hebben gezegd, is alles en iedereen online op zoek naar jouw online gegevens. Van techgiganten tot de kleinste websites – iedereen wil weten wat je online uitspookt. Daarom is de data die door data brokers wordt geleverd uiterst nuttig en kan in bijna elk gebied worden ingezet.

Hieronder zie je slechts enkele van de meest voorkomende toepassingen van de uitgebreide data die door data brokers aan verschillende bedrijven worden geleverd:

1. Doelgerichte advertenties

Adverteerders gebruiken de gegevens om doelgerichte advertentiecampagnes te maken. Door consumentenvoorkeuren en gedrag te begrijpen, kunnen ze hun advertenties aanpassen aan specifieke demografische groepen, waardoor de effectiviteit van hun marketinginspanningen wordt vergroot.

2. Gepersonaliseerde marketing

Bedrijven gebruiken deze gegevens om hun marketingstrategieën te personaliseren, waarbij ze producten of diensten aanbieden die waarschijnlijk individuele consumenten aanspreken op basis van hun eerdere koopgewoonten, interesses en online gedrag.

3. Risicobeoordeling

Financiële instellingen en verzekeraars gebruiken deze gegevens voor risicobeoordeling. Ze analyseren het consumentengedrag om de kredietwaardigheid, verzekeringspremies of de geschiktheid voor leningen en andere financiële producten te bepalen.

4. Fraudedetectie

Banken en creditcardmaatschappijen gebruiken informatie van data brokers om fraude te detecteren en te voorkomen. Door ongebruikelijke activiteiten te volgen die niet overeenkomen met het typische gedrag van een gebruiker, kunnen ze mogelijke fraude sneller identificeren.

5. Achtergrondcontroles

Werkgevers en verhuurders kunnen informatie van data brokers gebruiken voor achtergrondcontroles. Dit kan het controleren van kredietgeschiedenis, verificatie van werkgelegenheid en andere relevante persoonlijke informatie omvatten.

6. Productontwikkeling

Bedrijven kunnen inzichten die zijn verkregen uit gegevensanalyse gebruiken om nieuwe producten of diensten te ontwikkelen die voldoen aan de specifieke behoeften en voorkeuren van hun doelgroep.

7. Marktonderzoek

Bedrijven gebruiken deze gegevens voor marktonderzoek om consumententrends, voorkeuren en marktbehoeften te begrijpen. Dit helpt bij het nemen van strategische zakelijke beslissingen.

En dit is nog maar het topje van de ijsberg. In sommige landen wordt onderzoek van data brokers zelfs gebruikt door politieke partijen, vastgoedontwikkelaars, farmaceutische bedrijven en iedereen daartussenin.

Waarom data brokers slecht zijn voor je privacy

Het is duidelijk dat dit een inbreuk op de privacy is. Maar het gaat niet alleen om het lezen van je zoekgeschiedenis; de impact van data brokers gaat veel verder dan je alleen maar onschuldige fietsadvertenties voor te schotelen.

Bij deze discussie zijn er meerdere zaken waarover je je zorgen zou moeten maken:

1. Gebrek aan toestemming en transparantie

De meeste mensen zijn zich er niet van bewust dat hun gegevens worden verzameld en verkocht door data-brokers. Er is vaak een aanzienlijk gebrek aan transparantie in deze processen, waarbij individuen weinig tot geen kennis hebben over welke gegevens worden verzameld, wie ze verzamelt en voor welke doeleinden.

2. Data-accuraatheid en misbruik

Gegevens verzameld door brokers zijn mogelijk niet altijd nauwkeurig, wat kan leiden tot mogelijke misrepresentatie van individuen. Deze onnauwkeurige gegevens kunnen mensen negatief beïnvloeden, vooral wanneer ze worden gebruikt voor kredietbeoordeling, achtergrondcontroles voor werk of andere belangrijke evaluaties.

3. Invasieve profilering

Data brokers stellen gedetailleerde profielen samen die gevoelige informatie kunnen bevatten over het persoonlijke leven, interesses, gewoonten en gedrag van individuen. Dit gedetailleerde profileringsniveau kan als opdringerig worden ervaren en als een schending van de persoonlijke privacy.

4. Veiligheidsrisico’s

De enorme hoeveelheden persoonlijke gegevens die door data brokers worden bewaard, zijn aantrekkelijke doelen voor cybercriminelen. Datalekken kunnen gevoelige persoonlijke informatie blootleggen, leidend tot identiteitsdiefstal, financiële fraude en andere beveiligingsproblemen. Tientallen grote data-brokers over de hele wereld hebben massale datalekken ondergaan, waarbij miljoenen gebruikersaccounts zijn blootgesteld, waardoor criminelen het meest intieme inzicht krijgen in gebruikersinformatie.

5. Beperkte controle en mogelijkheden

Individuen hebben vaak beperkte controle over hun gegevens zodra deze in handen zijn van data brokers. Het uitschakelen van gegevensverzameling kan een complex en ondoorzichtig proces zijn, en het corrigeren van onjuistheden in verzamelde gegevens kan uitdagend zijn.

6. Surveillance en tracking

De wijdverbreide volg- en surveillancemogelijkheden van data-brokers kunnen een gevoel van constante monitoring creëren, bijdragend aan een bredere maatschappelijke bezorgdheid over afnemende persoonlijke privacyruimtes.

7. Discriminatie en vooroordelen

Er bestaat een risico dat informatie van data-brokers wordt gebruikt op een discriminerende of bevooroordeelde manier. Bijvoorbeeld, gerichte reclame op basis van demografische gegevens kan stereotypen versterken of bepaalde groepen uitsluiten van het ontvangen van bepaalde informatie of kansen.

8. Gebruik in manipulatieve praktijken

Informatie die door data-brokers wordt verkocht, kan worden gebruikt om consumentengedrag, politieke opvattingen of zelfs kwetsbaarheden te manipuleren, met name in gevallen zoals gerichte politieke reclame of roofzuchtige leningen.

Bieden de EU en Nederlandse wetten geen bescherming?

De EU en met name Nederland worden vaak gezien als het paradijs voor online privacy. Hoewel dat waar is in vergelijking met sommige andere landen, geldt dat niet per se volledig. Ondanks de AVG en lokale regelgeving om excessieve tracking en het gebruik van persoonlijke gegevens te stoppen, weten ze niet alles en hebben ze vaak niet de kennis om alles wat data brokers doen te controleren.

Ondertussen blijft de prijs van de gegevens over jou, de Nederlandse gebruiker, alleen maar stijgen. Een recent onderzoek door Netzpolitik naar een bedrijf genaamd Xandr, dat onlangs is overgenomen door Microsoft, onthulde dat dit bedrijf enorme hoeveelheden gegevens heeft verzameld over gebruikers in de hele EU, met 650.000 informatieonderdelen over gebruikers en hoe andere bedrijven deze informatie vrijelijk hebben gebruikt. Zo werd er gekeken wie veel alcohol consumeerde, wie er graag op dieet wil en is er zelfs informatie in omloop over wie een kind wil adopteren. En dan hebben we het nog maar over slechts één bedrijf.

Wat hebben jij en een alleenstaande moeder uit Utrecht, een IT’er uit Haarlem, een professor in Maastricht of een gescheiden religieuze scheepsbouwer uit Rotterdam gemeen? Juist, data brokers weten alles over hen. En de meeste tijd weet je niet eens dat ze er zijn. De industrie blijft grotendeels in de schaduw, en zelfs als je per ongeluk op een van hun websites belandt, is het moeilijk te begrijpen wat ze precies doen.

Dus, wat kun je doen tegen data brokers?

Totdat online regulering verbetert, kun je niet veel doen. Data brokers hebben overal invloed en houden hun activiteiten privé (in tegenstelling tot anderen). Tot de wetten dus veranderen, zullen ze altijd achter je gegevens aan zitten.

Maar je hoeft niet bij de pakken neer te gaan zitten. Als je proactief bent en je gegevens echt van de markt wilt halen, zijn dit de stappen die je nu direct kunt nemen:

1. Minimaliseer het delen van gegevens

Wees voorzichtig met de informatie die je online deelt, vooral op sociale media en openbare forums. Pas privacy-instellingen op socialemediaplatforms aan om te beperken wat openbaar wordt gedeeld.

2. Lees privacybeleid

Begrijp het privacybeleid van websites en diensten die je gebruikt. Kijk hoe ze met je gegevens omgaan en of ze deze delen met derden.

3. Opt-out waar mogelijk

Sommige data-brokers bieden opties om je af te melden voor hun gegevensverzameling. Het kan tijdrovend zijn, maar is de moeite waard.

4. Gebruik VPN Nederland

Een Virtual Private Network (VPN) zoals VPN Nederland kan helpen om je online activiteiten en locatie te verbergen, waardoor het moeilijker wordt voor data-brokers om je internetgedrag te volgen.

5. Browserprivacytools

Gebruik privacygerichte browsers of installeer extensies die trackers blokkeren. Tools zoals DuckDuckGo, Privacy Badger of uBlock Origin kunnen voorkomen dat data-brokers je informatie verzamelen.

6. Controleer regelmatig en schoon je online aanwezigheid op

Zoek zo nu en dan je naam online en bekijk welke informatie beschikbaar is. Vraag om verwijdering van onnodige persoonlijke informatie van websites.

7. Informeer jezelf over gegevensrechten

Blijf op de hoogte van je gegevensrechten onder wetten zoals de AVG (voor EU-bewoners). Deze wetten geven je bepaalde rechten met betrekking tot je persoonlijke gegevens, waaronder het recht op toegang en het verzoek tot verwijdering van je gegevens.

Je gegevens zijn goud waard, maar je privacy is onbetaalbaar

Data brokers lijken misschien in eerste instantie schimmige figuren die zich verschuilen in de duistere steegjes van het internet, maar de realiteit is anders. Het zijn enorme bedrijven die flink verdienen aan jouw informatie. Ze verzamelen, analyseren en verkopen persoonlijke gegevens, vaak zonder dat je het doorhebt. Gelukkig kun je stappen ondernemen om je privacy te beschermen. Wees voorzichtig met wat je online deelt, lees privacybeleid, en maak gebruik van tools zoals VPN Nederland om je online activiteiten te beschermen.

Het is belangrijk om te beseffen dat jouw gegevens waardevol zijn en dat je het recht hebt om controle te hebben over hoe ze worden gebruikt. Bescherm jezelf en blijf alert in de digitale wereld. Want jouw gegevens zijn dan misschien wel een hoop geld waard, maar je privacy is onbetaalbaar. Het is van jou, en het is tijd om ervoor te zorgen dat het dat ook blijft.