Wat is identiteitsdiefstal en kan dit jou ook overkomen?

Kun je je een situatie voorstellen waarin iemand je leven steelt? Je gaat naar de bank en ontdekt dat er leningen op jouw naam zijn afgesloten. Je inbox zit vol met e-mails over aankopen die je niet hebt gedaan. De politie wil met je praten over wat je op het darkweb hebt gekocht, terwijl je niet eens weet hoe je daar moet komen! Hoewel dit allemaal klinkt als iets uit een David Fincher-film, kan dit tegenwoordig iedereen overkomen en we noemen het identiteitsdiefstal.

Identiteitsdiefstal is geen nieuwe vorm van criminaliteit. Het bestaat al sinds criminelen iemand anders probeerden na te doen om iets te bemachtigen dat niet van hen was. Maar gestolen paspoorten en geloofwaardige maskers zijn niets meer dan Hollywood-fantasie. Nu ons leven steeds meer gedigitaliseerd wordt, zijn er meer soorten identiteitsdiefstal dan ooit tevoren en is het net zo gebruikelijk als elke andere vorm van cybercriminaliteit. Denk er maar eens over na: de meeste dingen die we doen voor werk, financiën en zelfs entertainment vinden online plaats. En hoe geweldig en handig dat ook is, het opent ook nieuwe manieren waarop je digitale identiteit gestolen kan worden. De gevolgen zijn wel degelijk echt en kunnen variëren van rare berichten die onder jouw naam op Facebook en Twitter verschijnen, tot een leeggehaalde bankrekening, tot grote leningen op jouw naam en zelfs criminele activiteiten die onder jouw naam worden uitgevoerd.

Je denkt misschien dat dit jou niet kan overkomen. Maar dat denken we allemaal, totdat het wel gebeurt. Daarom is het cruciaal om te weten wat identiteitsdiefstal is, hoe het gebeurt en welke stappen je kunt nemen om jezelf er beter tegen te beschermen.

Begrijpen wat identiteitsdiefstal is en wat het niet is

Identiteitsdiefstal is het ongeautoriseerd verkrijgen en gebruiken van iemands persoonlijke informatie met de intentie om fraude of bedrog te plegen, meestal voor financieel gewin. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, betekent identiteitsdiefstal niet dat iemands identiteit volledig ‘verloren’ is. In plaats daarvan kan een dief de gestolen gegevens gebruiken om financiële transacties te verrichten, goederen en diensten te kopen, nieuwe accounts te openen of zelfs een verzonnen identiteit aan te nemen.

Er zijn echter veel misdaden, vooral in de digitale sfeer, die kenmerken van identiteitsdiefstal hebben, maar dat niet zijn, en het is belangrijk om het verschil te begrijpen tussen deze misdaden. Om identiteitsdiefstal te onderscheiden van andere soortgelijke misdaden:

• Financiële informatiefraude. Dit verwijst naar situaties waarin criminelen specifiek financiële details zoals creditcardnummers verkrijgen en misbruiken. Hoewel dit een vorm van identiteitsdiefstal kan zijn, richt het zich specifiek op financiële gegevens.
• Phishing. In dit scenario proberen oplichters persoonlijke gegevens te verkrijgen via misleidende e-mails of berichten. Hoewel het “vissen” naar gegevens het hoofddoel is, kan het misbruik van die gegevens als identiteitsdiefstal worden bestempeld.
• Skimming. Hierbij vangen criminelen illegaal gegevens op van de magnetische strip van een kaart, vaak te vinden in situaties met geldautomaten of betaalterminals. Ook dit is een focus op financiële gegevens.

Het gevaar van identiteitsdiefstal zit in de breedte van informatie die gestolen kan worden en de talloze manieren waarop deze informatie vervolgens kan worden misbruikt. Van het in gevaar brengen van bankrekeningen tot het vervalsen van paspoorten onder een valse naam, de gevolgen zijn verstrekkend en alarmerend.

Wat zijn de gevaren en mogelijke gevolgen van identiteitsdiefstal?

Enkele van de meest verwoestende gevolgen zijn:
 

• Financieel verlies. Een van de meest directe en tastbare gevolgen van identiteitsdiefstal is financiële schade. Criminelen kunnen bankrekeningen plunderen, ongeautoriseerde aankopen doen en schulden maken op jouw naam. Dit kan leiden tot grote financiële stress en een lang herstelproces.
• Schade aan kredietwaardigheid. Met toegang tot jouw financiële gegevens kunnen identiteitsdieven je kredietscore aantasten. Onbetaalde rekeningen of door de dief gemaakte schulden kunnen leiden tot negatieve aantekeningen op je kredietrapport.
• Verlies van persoonlijke veiligheid. Weten dat iemand anders je persoonlijke gegevens heeft, kan emotioneel zwaar zijn. Slachtoffers melden vaak gevoelens van schending van privacy en verhoogde angst of paranoia.
• Misbruik van persoonlijke informatie. Gestolen identiteiten kunnen worden gebruikt om andere misdaden te plegen, zoals fraude, wat het slachtoffer verder kan schaden. Dit kan leiden tot onterechte strafrechtelijke aanklachten, onderzoeken of een bezoedelde reputatie.
• Tijd en moeite om schade te herstellen. Het ontwarren van het web dat door identiteitsdieven is gesponnen, is niet alleen emotioneel uitputtend maar ook tijdrovend. Slachtoffers spenderen talloze uren aan het contacten van banken, kredietbureaus en juridische instanties om hun naam en kredietwaardigheid te herstellen.
• Potentiële werkgevolgen. Als een identiteitsdief misdaden pleegt of een professionele reputatie beschadigt onder jouw naam, kan dit huidige of toekomstige baankansen in gevaar brengen.
• Emotionele last. Naast tastbare verliezen ervaren slachtoffers van identiteitsdiefstal vaak aanzienlijke emotionele en psychologische stress. Ze kunnen zich kwetsbaar en beschadigd voelen en een verminderd gevoel van vertrouwen hebben.
• Verlies van voordelen. Dieven kunnen gestolen informatie gebruiken om toegang te krijgen tot diverse voordelen, van ziektekostenverzekering tot overheidssteun, waardoor de rechtmatige ontvanger zonder toegang komt te zitten en mogelijk te maken krijgt met aanklachten of onderzoeken.

Voorbeelden van identiteitsdiefstal

Hier zijn enkele van de meest voorkomende digitale vormen van identiteitsdiefstal in Nederland:
 

• Financiële identiteitsdiefstal. Dit is de meest voorkomende vorm en betreft iemand die de identiteit van een ander gebruikt om krediet, goederen, diensten of uitkeringen te verkrijgen. Dit kan onder andere inhouden:
  • Het openen van nieuwe creditcardrekeningen.
  • Leningen afsluiten op iemand anders naam.
  • Iemands bankrekening leeghalen met gestolen bankgegevens.
• Misbruik van BSN. Misbruik van iemand zijn BSN kan leiden tot fraude op verschillende gebieden zoals gezondheidszorg, belastingen en sociale uitkeringen.
• Online identiteitsdiefstal. Met een hoge internetpenetratie en een bevolking die erg digitaal actief is, is online identiteitsdiefstal een zorg in Nederland. Dit kan variëren van phishing-mails die Nederlandse banken of dienstverleners imiteren tot oplichting op Nederlandse online marktplaatsen.
• DigiD-fraude. Als de DigiD-gegevens van iemand worden gestolen of gehackt, kan dit leiden tot misbruik en frauduleuze activiteiten.
• Overname van account. De dief krijgt toegang tot iemands financiële account, wijzigt de contact- en beveiligingsgegevens en begint dan ongeautoriseerde transacties te maken.
• Post identiteitsdiefstal. Dieven stelen post uit de brievenbus van het slachtoffer om creditcardaanbiedingen, bankafschriften of belastinginformatie te verkrijgen.

Hoe kan identiteitsdiefstal gebeuren?

Oké, dit is allemaal heel eng en zorgwekkend. Maar hoe kan identiteitsdiefstal precies gebeuren?

Zeker, je kunt je paspoort op straat verliezen, en dat is al erg genoeg. Maar omdat de meeste van onze activiteiten tegenwoordig gedigitaliseerd zijn, zijn er veel eenvoudigere en efficiëntere manieren om iemands identiteit te stelen, waaronder:

• Datalekken: Bedrijven of instellingen die persoonlijke informatie opslaan kunnen het doelwit zijn. Bij succes geven deze lekken een grote hoeveelheid data vrij die dieven kunnen misbruiken.
• Phishing: Oplichters sturen misleidende e-mails, berichten of websites die legitiem lijken, maar eigenlijk zijn ontworpen om persoonlijke of financiële gegevens te ontfutselen.
• Postdiefstal: Criminelen stelen post rechtstreeks uit brievenbussen om persoonlijke informatie te verzamelen, zoals bankafschriften, creditcardaanbiedingen of belastinggegevens.
• Malware en spyware: Kwaadaardige software kan worden geïnstalleerd op computers of mobiele apparaten, die vervolgens persoonlijke informatie volgen en doorsturen.
• Social engineering: Oplichters manipuleren individuen om vertrouwelijke informatie vrij te geven, vaak via misleidende telefoontjes of berichten.
• Openbare Wi-Fi: Onbeveiligde openbare netwerken kunnen een hotspot zijn voor cybercriminele activiteiten. Als mensen deze netwerken gebruiken, kan hun data onderschept worden.
• Sociale media: Te veel persoonlijke informatie delen op sociale netwerksites kan details blootleggen die identiteitsdieven aan elkaar kunnen knopen.
• Data doorverkoop: Persoonlijke gegevens, eenmaal gestolen, kunnen meerdere keren op het darkweb worden verkocht, wat leidt tot een breder risico van identiteitsdiefstal voor slachtoffers.
• Interne diefstal: Medewerkers of aannemers die van binnenuit toegang hebben tot persoonlijke gegevens kunnen deze informatie misbruiken voor onrechtmatig gewin.
• Neppe vacatures: Criminelen plaatsen frauduleuze vacatures om persoonlijke gegevens te verzamelen van werkzoekenden.
• Belastinggerelateerde diefstal: Dieven gebruiken gestolen BSN’s of andere persoonlijke informatie om frauduleuze belastingaangiften in te dienen en de teruggave te claimen.

Statistieken over identiteitsdiefstal in Nederland

Je zou denken dat er, omdat identiteitsdiefstal al zo oud is als de tijd zelf, voorzorgsmaatregelen zijn om mensen te beschermen. Zeker in zo’n ontwikkeld land als Nederland. En die zijn er ook. Maar in dit kat-en-muisspel tussen autoriteiten en cybercriminelen duiken er, zodra nieuwe preventiemaatregelen worden ontwikkeld, honderden nieuwe manieren op om gebruikersinformatie te stelen.

Nederland heeft misschien niet zo’n hoog risico op identiteitsdiefstal als sommige andere landen, maar we zijn er nog lang niet. Sterker nog, volgens een rapport van Onfido, de wereldwijde aanbieder van identiteitsverificatie en -authenticatie, is er in 2022 een stijging van 72% in geavanceerde fraude vergeleken met voorgaande jaren.

Naarmate consumenten steeds comfortabeler worden met online transacties, vertrouwen fraudeurs op de online activiteit van gebruikers om de informatie te verzamelen die identiteitsdiefstal mogelijk maakt.

In Nederland is het algemene identiteitsfraudepercentage aanzienlijk gedaald na de COVID-19-pandemie, waarin het een enorme piek zag, en staat nu op 3,3%. De cijfers blijven laag, maar het niveau van de geavanceerdheid van identiteitsfraude-aanvallen echter, blijft constant stijgen.

Hoe kun je jezelf beschermen tegen identiteitsdiefstal?

Je ziet nu waarschijnlijk in dat identiteitsdiefstal overal is. De enige manier om echt beschermd te zijn tegen deze enorme bedreigingen is door zelf het heft in handen te nemen voor je persoonlijke online bescherming.

Je documenten in een kluis thuis bewaren is logisch, maar nu het leven zo gedigitaliseerd is, moet je de volgende stap zetten om je online-identiteit te beschermen. Hier zijn een paar eenvoudige stappen die je kunt nemen:

• Veilige wachtwoorden
  • • Gebruik sterke, unieke wachtwoorden voor elk online account.
    • Verander wachtwoorden regelmatig.
    • Vermijd makkelijk te raden informatie zoals verjaardagen of namen.
• Tweefactorauthenticatie (2FA)
  • • Activeer 2FA voor online accounts als dat mogelijk is.
    • Het biedt een extra beveiligingslaag door twee soorten identificatie te vereisen.
• Wees voorzichtig online
  • • Klik niet op verdachte e-mail links of download onbekende bijlagen.
    • Zorg ervoor dat websites veilig zijn voordat je persoonlijke informatie invoert.
    • Let op “https://” in de URL en een hangslotsymbool.
• Bescherm je computer en smartphone
  • • Installeer en update regelmatig antivirus- en anti-malware software.
    • Houd je besturingssysteem, software en apps up-to-date.
• Vermijd onbeveiligde openbare Wi-Fi-netwerken.

• Pas op voor phishing-oplichting.
  • • Wees sceptisch over onverwachte communicatie.
    • Controleer de identiteit van iedereen die om persoonlijke of financiële informatie vraagt.
• Gebruik een veilige browser
  • • Zorg ervoor dat je browser up-to-date is en beveiligingsfuncties gebruikt.
• Privacy-instellingen
  • • Bekijk en pas regelmatig de privacy-instellingen aan op online accounts en sociale media.
• Back-up je gegevens
  • • Maak regelmatig een back-up van gegevens zoals foto’s, documenten en andere belangrijke bestanden naar een externe schijf of betrouwbare cloudservice.
• Controleer rekeningoverzichten
  • • Controleer consistent bank- en andere financiële overzichten op ongeautoriseerde of verdachte activiteiten.
• Beveilig je thuisnetwerk
  • • Gebruik een sterk, uniek wachtwoord voor WiFi
    • Update je router firmware regelmatig
    • Verander de standaard inloggegevens
• Lees je in
  • • Blijf op de hoogte van de nieuwste online oplichting en digitale bedreigingen.
• Beperk het delen van informatie
  • • Wees voorzichtig met het online delen van persoonlijke of financiële gegevens, ook op sociale media.
• Gebruik VPN Nederland
  • • Wanneer het internet zo angstaanjagend wordt en voortdurend een dreiging vormt, is het fijn om te weten dat je iets hebt dat ervoor zorgt dat jouw informatie niet in verkeerde handen kan vallen. En dat is precies wat onze VPN voor je doet. Door je online gegevens te versleutelen en je verbinding veilig te houden, maken we het vrijwel onmogelijk voor iemand om er misbruik van te maken en je virtuele identiteit in gevaar te brengen. En het enige wat je hoeft te doen, is VPN Nederland stilletjes op de achtergrond laten draaien. Het is fijn om een vriend te hebben in deze moeilijke tijden.

Laat niemand jouw identiteit stelen

Identiteitsdiefstal is een ernstige bedreiging in onze steeds meer gedigitaliseerde wereld. Het kan leiden tot financiële verliezen, beschadigde kredietwaardigheid, emotionele stress en tal van andere nare zaken. In Nederland blijft identiteitsfraude een voortdurende zorg, met een stijgende mate van geavanceerde frauduleuze activiteiten. Gelukkig zijn er stappen die we kunnen nemen om onszelf te beschermen, zoals het gebruik van sterke wachtwoorden, tweestapsverificatie, voorzichtigheid bij online communicatie en het up-to-date houden van onze digitale beveiliging. Bovendien biedt VPN Nederland een waardevolle extra laag bescherming door het versleutelen van online gegevens.

Dus wacht niet langer en neem het heft in eigen hand, bescherm jezelf online en laat niemand jouw identiteit stelen.