Wat is een computervirus en hoe bestrijd je het?

Een virus oplopen is vervelend. Niet alleen voel je je beroerd, maar je kunt ook iedereen om je heen besmetten, dus eindig je thuis, ziek. Stel je nu voor dat hetzelfde gebeurt met je computer of telefoon. Als je apparaat een virus oploopt wordt deze eigenlijk ook ‘ziek’. Maar in tegenstelling tot jezelf, kun je je computer, laptop, telefoon of tablet geen kippensoep geven om hem beter te maken.

Computervirussen bestaan al zo lang als computers, of in ieder geval zolang als het internet. Op de een of andere manier, om de een of andere reden, was er altijd wel iemand die je apparaat en je informatie wilde schaden, soms ogenschijnlijk zonder reden. En naarmate het internet groter wordt en apparaten veel ingewikkelder, capabeler en meer verweven raken met ons dagelijks leven, zullen er snel nog meer virussen snel volgen, en die zullen niet snel verdwijnen.

Dus dit keer gaan we eens alles met je doornemen over computervirussen. Wat doet zo’n virus precies en hoe kun je voorkomen dat het schade toebrengt aan je apparaten?

Computervirus: een definitie

Laten we beginnen met de definitie.

Een computervirus is een type schadelijke software dat zich van het ene apparaat naar het andere kan verspreiden. Eenmaal binnen in een computer kan het verschillende problemen veroorzaken, zoals het beschadigen van bestanden, het vertragen van de systeemprestaties of het stelen van persoonlijke informatie.

Je kunt een computervirus een beetje vergelijken met de gewone griep. Het vindt zijn weg naar je apparaat en veroorzaakt dan schade waardoor het systeem niet meer goed kan werken. Als je er niet snel wat aan doet, kan het virus langdurige gevolgen hebben voor je hele systeem.

Even terzijde: het eerste computervirus

Computervirussen zijn bijna net zo oud als computers zelf, dus het is misschien interessant om iets te weten over het allereerste computervirus in de geschiedenis.

Het staat bekend als het Creeper-virus en werd al in 1971 ontworpen door Bob Thomas van BNN Technologies. Het Creeper-virus was in feite een soort beveiligingstest om te zien of een zelfreplicerend programma überhaupt mogelijk was. Het virus was dus niet echt bedoeld om schade aan te richten aan de systemen die het infecteerde, maar toonde alleen de boodschap: “I’m the creeper, catch me if you can.” Hoe cool ook, The Creeper was meer een wetenschappelijk experiment in de informatica dan daadwerkelijke malware.

Het eerste echte “wilde” virus dat zich buiten de gecontroleerde “lab”-omgeving verspreidde, heette Brain en werd ontwikkeld door Basit en Farooq Alvi uit Pakistan in 1986. Het was destijds gericht op IBM-pc’s en verving de opstartsector van een floppydisk door zijn eigen code. Wanneer een gebruiker opstartte vanaf de geïnfecteerde schijf, zou het virus in het geheugen worden geladen en daarna zouden alle andere schijven die op dit systeem werden gebruikt, worden geïnfecteerd. De broers beweerden dat Brain nooit bedoeld was voor kwaadwillig gebruik, maar om hun medische software te beschermen tegen piraterij. Het virus kwam echter buiten de eigen omgeving terecht en veroorzaakte wel enige schade.

Hoe loop je een computervirus op?

Het gouden tijdperk van de floppydisks is dan misschien voorbij, maar virussen zijn nog steeds aanwezig en kunnen nog steeds veel schade aanrichten aan je apparaat. Hoe krijg je tegenwoordig virussen binnen? Het oplopen van een computervirus betekent dat je computer wordt geïnfecteerd door schadelijke software.

Dit is hoe dat gebeurt:

1. E-mailbijlagen. Sommige e-mails, vooral van onbekende afzenders, kunnen virussen bevatten. Als je een bijlage downloadt of opent, kun je je computer besmetten.
2. Schadelijke downloads. Bestanden downloaden van twijfelachtige websites of bronnen is riskant. Dit geldt voor software, liedjes, video’s en zelfs PDF’s.
3. Nep-software-updates. Je kunt pop-ups of vensters op websites zien die zeggen dat je je software moet bijwerken. Als je hierop klikt, kun je een virus krijgen.
4. Geïnfecteerde USB-sticks. Als een USB-stick een virus heeft en je steekt deze in je computer, kan dat je computer infecteren.
5. Schadelijke advertenties. Sommige online advertenties bevatten schadelijke code. Als je erop klikt, kunnen ze kwaadaardige software naar je apparaat downloaden.
6. Gecompromitteerde software. Als hackers software aanpassen om kwaadaardige code toe te voegen, kan die software je een virus geven.
7. Sociale media. Als je klikt op vreemde links of vriendschapsverzoeken accepteert van mensen die je niet kent, loop je mogelijk risico.
8. Onveilige websites bezoeken. Sommige websites, vooral die met illegale inhoud, kunnen je computer bedreigen door ze alleen al te bezoeken.
9. P2P-bestandsdeling. Het gebruik van netwerken waar mensen bestanden met elkaar delen, kan computer virussen verspreiden.
10. Geïnfecteerde externe drives. Drives zoals externe harde schijven, cd’s of dvd’s kunnen virussen bevatten. Als je ze aansluit of in je computer plaatst, kunnen ze het virus verspreiden.

Hoe weet je of je een computervirus hebt?

Hier zijn enkele van de belangrijkste symptomen die erop wijzen dat je apparaat is geïnfecteerd door een virus:
 

1. Bestandsbeschadiging. Virussen richten zich vaak op systeem- of programma-bestanden en kunnen ze beschadigen. Als toepassingen niet goed werken of bestanden niet laden, kan dit duiden op een virus.

 

2. Onverwachte bestandsduplicatie. Sommige virussen dupliceren zichzelf. Het opmerken van meerdere kopieën van dezelfde bestanden zonder dat je ze zelf hebt gemaakt, kan een teken zijn.

 

3. Automatisch uitgevoerde programma’s. Sommige virussen voeren zichzelf automatisch uit. Als onbekende programma’s starten zonder jouw invoer, kan er een virus in het spel zijn.

 

4. Afgenomen opslagruimte. Een plotselinge en onverklaarbare afname van opslagruimte kan betekenen dat een virus grote bestanden of duplicaten creëert.

 

5. Batterij-afname. Als de batterij van je laptop snel leegloopt zonder duidelijke reden, kan er een virus op de achtergrond draaien.

 

6. Mysterieuze berichten. Ongewone foutmeldingen of waarschuwingen kunnen het gevolg zijn van een virus.

 

7. Uitgeschakeld antivirusprogramma. Sommige virussen richten zich op antivirusprogramma’s en schakelen ze uit of verwijderen ze.

 

8. Bestandsextensies veranderen. Bestanden die van extensie veranderen, bijvoorbeeld van “.doc” naar “.exe”, kunnen het werk van een virus zijn.

 

9. Niet-verzonden e-mails. E-mails die vanuit jouw account worden verzonden zonder jouw medeweten kunnen betekenen dat een virus probeert zich te verspreiden.

 

10. Systeemherstart of uitschakeling. Als je computer onverwacht herstart of uitschakelt en het is geen hardwareprobleem, kan een virus de oorzaak zijn.

Hoe voorkom je dat je een computervirus krijgt?

Ondanks dat virussen al generaties lang bestaan, zijn ze dus nog steeds behoorlijk angstaanjagend en kunnen ze veel schade veroorzaken.

In dit geval is preventie veel beter dan proberen je systeem op het allerlaatste moment te redden. Hier zijn enkele tips die je kunnen helpen om te voorkomen dat je een computervirus oploopt:

1. Antivirussoftware. Installeer betrouwbare antivirussoftware en zorg ervoor dat deze up-to-date is. Zorg ervoor dat het regelmatig je computer scant.

2. Gebruik VPN Nederland. Voor een extra laag bescherming, gebruik VPN Nederland. Het versleutelt je online gegevens en beveiligt je internetverbinding, waardoor het risico om malware op te lopen wordt geminimaliseerd en voorkomt dat je persoonlijke informatie in verkeerde handen valt.

3. Software-updates. Werk regelmatig je besturingssysteem, browsers en andere software bij om kwetsbaarheden te verhelpen.

4. E-mailbijlagen. Open geen e-mailbijlagen of links van onbekende bronnen. Wees voorzichtig, zelfs met bekende contacten als het bericht verdacht lijkt.

5. Gebruik een firewall. Dit kan helpen bij het blokkeren van kwaadaardige bedreigingen. Zorg ervoor dat het is ingeschakeld in de instellingen van je besturingssysteem.

6. Veilig browsen. Blijf bij bekende, betrouwbare websites. Controleer of “https://” in de URL staat en of er een hangslotpictogram in de adresbalk staat.

7. Vermijd pop-ups. Wees voorzichtig met pop-up advertenties, vooral als ze je aanmoedigen om software te downloaden of beweren dat je computer een virus heeft.

8. Slim downloaden. Download alleen software van betrouwbare bronnen. Wees voorzichtig met gratis software; deze kan ongewenste programma’s bevatten.

9. Back-ups. Maak regelmatig een back-up van je gegevens. Als je geïnfecteerd raakt, kun je hiermee je systeem herstellen zonder bestanden te verliezen.

10. Sterke wachtwoorden. Gebruik complexe wachtwoorden en wijzig ze regelmatig. Gebruik niet overal hetzelfde wachtwoord.

11. Beperk gebruikersrechten. Gebruik niet altijd je computer als ‘beheerder’. Gebruik een ‘standaard’ account voor dagelijkse taken om potentiële virusschade te verminderen.

12. Blijf op de hoogte. Ken de laatste bedreigingen. Op de hoogte blijven helpt je potentiële risico’s te vermijden.

13. Koppel los bij verdenking. Als je een malware-aanval vermoedt, verbreek dan de internetverbinding om verspreiding van de malware te voorkomen.

14. Externe apparaten. Scan USB-drives of cd’s met je antivirussoftware voordat je bestanden opent.

Wat doe je als je al een computervirus hebt opgelopen?

Maar wat doe je dan? Hier zijn enkele stappen die je kunt nemen als je denkt dat je een computer virus hebt opgelopen:
 

1. Koppel los van het internet. Hiermee voorkom je dat het virus persoonlijke gegevens verzendt, zich verder verspreidt of meer schadelijke inhoud downloadt.

 

2. Start op in de veilige modus. Start je computer in de ‘Veilige Modus’ op om alleen essentiële processen te laden, waardoor het virus mogelijk niet geactiveerd wordt.

 

3. Verwijder tijdelijke bestanden. Dit kan het scannen op virussen versnellen, sommige malware verwijderen en schijfruimte vrijmaken.

 

4. Voer een virusscan uit. Gebruik je antivirussoftware om je apparaat te scannen. Zorg ervoor dat de software up-to-date is met de nieuwste virusdefinities.

 

5. Volg het advies van je antivirussoftware op. Nadat de scan is voltooid, kan je software acties voorstellen zoals verwijderen, in quarantaine plaatsen of herstellen van aangetaste bestanden.

 

6. Herstel of herstel bestanden. Als je belangrijke bestanden hebt verloren of als het virus ze heeft beschadigd, herstel ze dan vanaf een back-up of gebruik herstelsoftware.

 

7. Update alle software. Virussen richten zich vaak op softwarekwetsbaarheden. Zorg ervoor dat al je toepassingen, vooral browsers en het besturingssysteem, up-to-date zijn.

 

8. Wijzig alle wachtwoorden. Als het virus mogelijk persoonlijke gegevens heeft vastgelegd, wijzig dan je wachtwoorden om ongeautoriseerde toegang te voorkomen.

 

9. Leer van de ervaring. Begrijp hoe het virus op je computer is gekomen om toekomstige infecties te voorkomen.

 

10. Zoek professionele hulp indien nodig. Als je het virus niet kunt verwijderen of je computer nog steeds vreemd gedraagt, overweeg dan professionele hulp.

 

11. Herinstalleer je besturingssysteem. Als laatste redmiddel, maak een back-up van essentiële bestanden en herinstalleer je besturingssysteem om ervoor te zorgen dat alle malware is verwijderd.

Griep voorkomen is beter dan genezen, hetzelfde geldt voor een computervirus

Je weet nu meer over het fenomeen computervirus. Je kent de definitie, de manieren waarop zo’n virus wordt verspreid en hoe je kunt voorkomen dat je er een oploopt. En je weet ook hoe je kunt zien dat je computer is geïnfecteerd en welke stappen je moet nemen als je vermoedt dat dit het geval is. Het is van cruciaal belang om bewust te zijn van de gevaren van computervirussen in deze moderne digitale wereld, waarbij we elke week uren online doorbrengen.

Als je toch besmet raakt, zijn er gelukkig stappen die je kunt nemen om het probleem op te lossen en je systeem te herstellen, maar net als bij een griepvirus, is voorkomen beter dan genezen. Door goede voorzorgsmaatregelen te nemen, zoals het gebruik van antivirussoftware en een VPN, veilig internetgedrag en regelmatige updates, kun je jouw apparaten beschermen tegen computervirussen en kun je zonder problemen gebruik blijven maken van een kerngezonde pc, laptop, tablet en telefoon.